Formatief toetsen

Formatief toetsen: de rode draad voor het ontwikkelen van een feedbackcultuur!
Bij Marianum is het leerproces van de leerling belangrijk. Het gaat ons niet alleen om de behaalde cijfers. Het gaat ook om de juiste afstemming tussen waar de leerling staat in zijn of haar leerproces en het onderwijs dat de docent geeft. We monitoren de leerling en stemmen het onderwijs af op de behoefte die er is. Hiervoor gebruiken we de manier van lesgeven formatief toetsen.

Formatief toetsen
Heeft u hier weleens van gehoord? Het is een manier van lesgeven waarbij we informatie verzamelen over het leren van leerlingen. En op basis van deze gegevens wordt het leerproces bijgestuurd door middel van drie stappen: feed up, feedback en feed forward. Zo werken leerlingen en docenten samen toe naar de gestelde leerdoelen van de les. Het uiteindelijk doel van formatief toetsen is om de leerlingen actief, betrokken en bewust te maken.

Formatief toetsen in de les
Hieronder vindt u de uitleg van de drie stappen:
1. Waar werkt de leerling naar toe?
De docent kijkt samen met de leerling welke doelen hij/zij willen behalen aan het begin van de les/module – dit heet feed up.

2. Waar staat de leerling nu?
De leerling verwerkt de lesstof. Tijdens dit proces wordt informatie verzameld over wat de leerling al wel of niet beheerst. Dit kan gedaan worden op een hele formele manier in de les, door bijvoorbeeld vragen te stellen of door te observeren. Of op een meer formele manier, door bijvoorbeeld diagnostische toetsen te gebruiken – dit heet feedback.

3. Wat moet de leerling doen om de volgende stap in zijn leerproces te maken?
Uit de feedback blijkt wat de leerling nog moet leren om van de huidige situatie naar het (eind) doel te komen – dit heet feed forward.

Deze stappen zijn voor iedereen hetzelfde. De uitkomst zal echter voor iedereen anders zijn en zich uiten in persoonlijke leerdoelen.

Voor iedereen
Naast dat docenten en leerlingen formatief toetsen inzetten in hun lessen, gebruiken andere medewerkers van de school het in teamplannen en sectieplannen om ontwikkelen in de school op een formatieve manier te benaderen. Waar wil ik naar toe? Waar sta ik nu? Wat ga ik doen om de volgende stappen te zetten? Formatief toetsen heeft impact op het handelen van alle betrokkenen in de school!

Achtergrond
Christel Wolterinck, programmaleider onderzoek en ontwikkeling van Marianum, is sinds 2015 aan het promoveren aan de Universiteit Twente in Enschede op ‘Formatief handelen’. Het eerste deel van haar onderzoek is afgerond, wat betekent dat ze in kaart heeft gebracht welke vaardigheden en kennis docenten nodig hebben om formatief toetsen te kunnen toepassen in de les. Op basis van deze kennis is een training ontwikkeld om docenten vaardiger te maken in het toepassen van formatief toetsen in de klas. Verschillende docenten van Marianum hebben inmiddels deelgenomen of gaan nog deelnemen aan dergelijke trainingen.

Meer informatie
Bent u geïnteresseerd en wilt u meer weten over Formatief toetsen? Klik dan op een van onderstaande links.
De acht valkuilen van toetsing – Onderwijsblad juli 2018
Formatief toetsen: eigen regie in de lessen Economie – Tijdschrift voor het economisch onderwijs -mei 2018 (pagina 39)
Interview training ‘formatief evalueren’ in jaaroverzicht SLO (pagina 7)